De ‘diabetescoach’, nuttig of overbodig?

Een diabetescoach, wat doet die precies? En voegt zo’n coach wel iets toe aan het diabetesteam, bestaande uit een diabetesverpleegkundige, internist, diëtist en medisch psycholoog? Dit vroegen diabetesconsulent en –student Zorgtrajectontwerp Guusje Neijens en promovenda diabetespsychologie Stefanie Rondags aan mensen met diabetes. Ja, de vraag is er, maar de kosten lijken een probleem.

 

Neijens en Rondags lieten 46 mensen met diabetes type 1 en 2 online een korte en anonieme vragenlijst invullen. De deelnemers werden voornamelijk geworven via FaceBookgroepen voor mensen met diabetes.

 

De taken van een diabetescoach

Gezien de nieuwigheid van het beroep diabetescoach, vroegen ze hen wat zij denken dat een diabetescoach precies doet. Volgens de deelnemers, bieden diabetescoaches een luisterend oor, geven ze emotionele steun als dat nodig is en adviseren ze over hoe je het best met je diabetes om kunt gaan, zowel medisch gezien als psychologisch. Ze hebben veel verstand van diabetes en de behandeling hiervan én tevens van de impact van diabetes op gedachten, emoties en gedrag; ze hebben aantoonbare kennis en kunde op beide vlakken. Ze kunnen motiveren, geven praktische tips en zijn bij voorkeur gemakkelijk bereikbaar.

 

De taken van een diabetesverpleegkundige

Maar.. is dat niet al de taakomschrijving van een diabetesverpleegkundige? Dat is niet helemaal het geval. In Nederland hoort zowel educatie als zorg bij de taken van de diabetesverpleegkundige, in tegenstelling tot bijvoorbeeld Amerika, waar diabeteseducator en –verpleegkundige aparte beroepen zijn. De psychosociale ondersteuning beperkt zich in de taakomschrijving vooral tot het monitoren van het welbevinden en zo nodig het doorverwijzen naar een medisch psycholoog.

 

Een greep uit de antwoorden.

“Vind jij dat jouw diabetesverpleegkundige je voldoende diabeteseducatie heeft gegeven?” – een greep uit de antwoorden

Diabeteseducatie

Neijens en Rondags vroegen de deelnemers of zij vinden dat hun diabetesverpleegkundige de educatietaak voldoende uitvoeren. Twee derde vindt van wel. De rest vindt dat dit niet lukt door de korte duur van het consult en een gebrek aan kennis -of initiatief – op het gebied van nieuwigheden in de diabeteszorg. Volgens de deelnemers behoort de taak van educatie vooral toe aan de diabetesverpleegkundige (60%), maar de diabetescoach wordt ook door ruim een derde genoemd (35%).

 

(Emotioneel) ondersteunende gesprekken

Over het algemeen waren de deelnemers, die ondersteunende gesprekken hadden gevoerd, tevreden over deze gesprekken (75%). Een kwart vond de gesprekken niet helpend. Dit betroffen de gesprekken met internisten en diabetesverpleegkundigen.

 

schermafbeelding-2016-09-21-om-13-06-52

“Zou je het een probleem vinden de kosten voor ondersteunende gesprekken zelf te betalen; hoeveel heb je daarvoor over?” – een greep uit de antwoorden

De kosten

Als we het hebben over de kosten voor ondersteunende gesprekken, dan vindt een meerderheid (65%) dat de zorgverzekeraar deze kosten moet betalen. Ze zijn niet bereid hier zelf geld aan te besteden. De 13% die hier wel toe bereid is vindt dat deze gesprekken zo’n 40 a 50 euro per uur mogen kosten.

Gesprekken over aanpassingsproblemen bij een psycholoog vallen niet binnen de vergoede zorg; mensen met diabetes moeten deze gesprekken zelf betalen, behalve als er sprake is van een diagnose (bijvoorbeeld een angststoornis, eetstoornis of depressie). Sommige diabetesteams, die de beschikking hebben over een medisch psycholoog, hebben een manier gevonden om deze gesprekken toch als vergoede diabeteszorg aan te kunnen bieden, zoals bij de speciale polikliniek Diabetes Mentaal in VU medisch centrum te Amsterdam het geval is.

Momenteel bestaan er nog maar weinig diabetescoaches. De coaches die er zijn, werken als zelfstandige en worden meestal niet vergoed door de zorgverzekeraar.

 

Draagvlak voor diabetescoach?

Kunnen we uit deze resultaten concluderen dat mensen met diabetes een diabetescoach een zinnige toevoeging vinden op de huidige diabeteszorg?

Diabetesverpleegkundigen en medisch psychologen vervullen de taken van respectievelijk de zelf-managementeducatie en emotionele ondersteuning voor de meerderheid van de deelnemers naar tevredenheid én ze worden vergoed door de zorgverzekeraar.

Desondanks vindt een derde van de deelnemers dat diabetesverpleegkundigen hun educatietaak niet naar behoren vervullen, vooral wegens tijd- en/of kennisgebrek. Een diabetescoach zou een goede aanvulling kunnen zijn.

Wat emotioneel ondersteunende gesprekken betreft lijkt de medisch psycholoog in veel gevallen de aangewezen persoon. Echter, lang niet elk ziekenhuis of huisartsenpraktijk heeft de beschikking over een psycholoog (met verstand van diabetes). Bovendien vallen gesprekken over aanpassingsproblemen niet onder vergoede zorg. Dit soort ondersteunende gesprekken dan maar door internisten of diabetesverpleegkundigen laten uitvoeren vinden de deelnemers niet wenselijk, door een -door hen ervaren- gebrek aan kunde op het vlak van psychosociale begeleiding. Hier lijkt een gat tussen vraag en aanbod te bestaan.

 

De conclusie van het onderzoek is dat mensen met diabetes type 1 en 2 educatieve en emotionele begeleiding bij diabetes belangrijk vinden en dat deze diensten momenteel niet naar volle tevredenheid worden aangeboden. Een diabetescoach, die beide taken op professionele wijze vervult, lijkt een goede aanvulling op het diabetesteam, míts er niet teveel extra kosten voor de mensen met diabetes aan verbonden zijn.

 

Auteur: Stefanie Rondags